Tổng quan về đặc sản mắm tép Gia Viễn
Mắm tép ở đâu cũng có, nhưng để nói về một trong những loại ngon nhất thì chắc chắn không thể bỏ qua mắm tép Gia Viễn của Ninh Bình. Mắm tép Gia Viễn gần như là một đặc sản mà hầu hết khách du lịch khi khám phá ẩm thực Ninh Bình đều không nên bỏ qua.
Dù nổi tiếng và ngon như vậy, nhưng mắm tép Gia Viễn có nguyên liệu cực kỳ đơn giản không gì khác ngoài những con tép. Tép khá giống tôm, nhưng lại có kích thước rất nhỏ và chỉ có thể sống ở những vùng nước ngọt.
Mắm tép ở Gia Viễn được ghi nhận đã có từ thời phong kiến. Không có thông tin nào cho thấy thời gian cụ thể món ăn được tạo ra. Người ta chỉ biết ở vùng Gia Viễn, Ninh Bình từ lâu người dân đã có thói quen làm mắm tép để tích trữ nguồn lương thực quý báu mà thiên nhiên ban tặng.
Ý nghĩa mắm tép Gia Viễn với người dân Ninh Bình
Khi đến với vùng Gia Viễn Ninh Bình, du khách có thể thấy gần như mỗi hộ gia đình trong nhà đều có món đặc sản này. Mắm tép Gia Viễn không chỉ là món ăn ngon miệng, có hương vị độc đáo mà còn thể hiện sự quý trọng tài nguyên thiên nhiên của con người xứ cố đô.
Cứ độ từ tháng 11 đến tháng 12 khi con nước đục về, người dân có thể thu được rất nhiều tép. Bắt được nhiều nhưng không có cách bảo quản sẽ thật lãng phí. Nhưng với sự thông minh và sáng tạo của mình, người dân đất Gia Viễn đã tạo ra món mắm tép. Món ăn vừa dễ làm vừa bảo quản được trong thời gian dài.
Đến nay mắm tép Ninh Bình không còn đơn giản là món ăn hay cách bảo quản thực phẩm. Mắm tép đã trở thành đặc sản và biểu tượng văn hóa của Ninh Bình. Từ đó, người dân có thể bắt tép, bán cho các cơ sở chuyên làm mắm để kiếm thêm thu nhập. Để bắt được tép, người dân chỉ có thể đi vào lúc sáng sớm tinh mơ, vất vả ngâm mình trong nước nhiều giờ liền. Vì vậy mỗi kg tép ở đây thường có giá 100.000 VNĐ/kg.
Các nguyên liệu cần có để làm mắm tép Gia Viễn
Như cái tên mắm tép Gia Viễn của đặc sản. Tép chính là nguyên liệu chính không thể thiếu trong món ăn này. Tép được yêu cầu rất kỹ càng về chất lượng. Tép phải là loại có kích thước vừa phải, chắc thịt và giữ được độ tươi trước khi chế biến. Nếu tép còn sống hoặc mới ngợp sẽ tốt hơn.
Phần nguyên liệu tiếp theo cần có để làm mắm tép Gia Viễn là các loại rau tạo mùi và gia tăng hương vị như: Tỏi, ớt, gừng củ riềng, hành tím, thính (gạo được rang và giã nhuyễn)… Ngoài ra các loại gia vị như: Đường, bột ngọt, muối tinh khiết, bột nêm… cũng không thể thiếu. Phần gia vị có thể mỗi nơi sẽ khác, tùy vào công thức làm.
Để mắm tép Gia Viễn được ủ và lên men một cách hoàn hảo, một cái chum chất lượng cũng không thể thiếu. Tốt nhất du khách nên chuẩn bị chum sành truyền thống, vì đây là loại chum thích hợp với các loại thực phẩm ủ và lên men nhất.
Cách làm mắm tép Gia Viễn Ninh Bình chi tiết
Bước đầu tiên cũng là bước quan trọng nhất trong cách làm mắm tép Ninh Bình là sơ chế tép. Trước tiên, người làm cần thực hiện quá trình sơ làm sạch, ta sẽ cắt đi phần chân, đuôi và râu tép để khi ăn không bị cấn miệng. Kế tiếp là khâu ngâm và rửa tép. Vì tép về mua nước đục, sình đất bám trong tép khá nhiều cần rửa kỹ với nhiều nước.
Khi đã sơ chế xong, người làm bỏ tép và muối vào chum theo tỉ lệ riêng của họ, ủ từ 7 đến 10 ngày. Lúc này quá trình lên men đã bắt đầu, cho thêm các loại gia vị như: đường, bột ngọt, bột nêm và những loại rau mùi đã chuẩn bị. Sau đó trộn đều hỗn hợp lên, bước này cần thực hiện kỹ để gia vị được tấm trên từng con tép.
Việc tiếp theo không gì khác ngoài đóng chum lại, ủ tép từ 1 đến 2 tháng tiếp theo. Trong thời gian này, người chế biến sẽ chia nhỏ thời gian mở chum và kiểm tra quá trình lên men của tép, đảm bảo không có chút sai sót nào diễn ra. Cứ lần lượt làm theo quy trình này, du khách có thể tự chế biến mắm tép Gia Viễn ngay tại nhà.
Lưu ý khi làm mắm tép Gia Viễn tại nhà
Mắm tép Gia Viễn Ninh Bình có ngon hay không phụ thuộc lớn vào độ tươi của tép trước khi được chế biến. Vì vậy du khách khi tự làm mắm tại nhà nên lựa tép còn tươi ngon, tốt nhất là còn bật nhảy tanh tách trong quá trình mua bán.
Thường thì mỗi hộ gia đình làm mắm tép Gia Viễn sẽ có công thức nêm ướp gia vị khác nhau. Du khách cần làm rõ và nêm nếm sau cho phù hợp với khẩu vị của mình, tránh trường hợp vất vả làm xong lại cảm thấy món ăn quá mặn hay nhạt.
Trong quá trình lên men mắm tép Gia Viễn, du khách cần quan sát và để ý tới nhiệt độ môi trường xung quanh chum. Nhiệt độ môi trường cần thoáng mát để món mắm được lên men một cách tự nhiên đúng với công thức làm. Chum dùng để ủ nên thuộc loại đất truyền thống để giữ nhiệt, giúp quá trình lên men thuận lợi hơn.
Cách ăn mắm tép Gia Viễn đúng cách và ngon
Mắm tép Gia Viễn có thể dùng để ăn trực tiếp với cơm trắng, nếu ngán cơm du khách có thể ăn kèm với bún. Nhưng cách này không thể giúp du khách nếm trọn hương vị mà mắm tép nên có. Du khách nên rang mắm tép chung với một ít thịt băm, nêm nếm gia vị và thêm chút nước. Đây sẽ là nước chấm thần thánh dùng để chấm mọi thứ, làm du khách chỉ có thể gật gù tán thưởng mỗi khi ăn.
Ngoài ra, nếu du khách thích ăn các món nước như lẩu cũng có thể dùng mắm tép Gia Viễn nấu nước dùng. Với quá trình ủ và lên men hoàn hảo, mắm tép sẽ rất đậm đà tạo ra một nước dùng cực kỳ chất lượng.
Mẹo bảo quản mắm tép Gia Viễn lâu
Để món mắm tép Gia Viễn tuyệt hảo không bị lãng phí trước khi dùng hết, du khách nên để hũ mắm ở nơi có không khí thoáng mát, sạch sẽ và tránh nắng mặt trời. Nhiệt độ cao sẽ khiến quá trình lên men của mắm lần nữa diễn ra, điều khiến mắm hư sớm hơn so với dự tính.
Đồ đựng mắm nên là hũ chum sành hoặc thủy tinh. Các loại hũ trên có khả năng giữ nhiệt tốt hơn nhựa, giúp thời gian mắm sử dụng được lâu hơn.
Mắm tép Gia Viễn mua ở đâu?
Nếu du khách đang thắc mắc không biết mắm tép Gia Viễn mua ở đâu cho vừa chất lượng vừa ngon thì có thể chuyển sang phần nội dung bên dưới đây. Du khách sẽ được gợi ý một vài tụ điểm bán mắm tép siêu ngon tại Ninh Bình như:
Mắm tép Cô Hoan
Nếu được hỏi mắm tép ở đâu ngon nhất thì không thể bỏ qua mắm tép Cô Hoan, một thương hiệu bán mắm tép có tiếng, được rất nhiều người dùng tin tưởng và ủng hộ. Cơ sở hiện không chỉ bán mắm tép trực tiếp mà còn có cả trực tuyến. Du khách có thể mua online mà không cần phải đến cơ sở.
Mắm tép Nguyễn Nghiêm
Nguyễn Nghiêm cũng là một trong số cơ sở sản xuất mắm tép cực kỳ chất lượng. Du khách có thể đến quán, mua mắm tép Gia Viễn về thưởng thức hoặc làm quà tặng cho những người thân yêu thông qua địa chỉ: Số 68 phố Me, thị trấn Me, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.
Nếu du khách lỡ say mê hương vị mắm của Nguyễn Nghiêm trong lần đầu thưởng thức. Sau này cũng có thể mua mắm tép của cơ sở thông qua các nền tảng thương mại điện tử.
Chợ Điềm
Nhắc tới những điểm bán mắm tép Gia Viễn ngon và nổi tiếng của Ninh Bình thì không thể bỏ qua chợ Điềm. Đây là khu chợ cực nổi tiếng ở Gia Viễn, tụ tập không ít những người làm mắm tép lâu năm và cao tay. Du khách chắc chắn sẽ chọn được những hủ mắm tốt nhất trong chợ Điềm.
Tổng kết
Mắm tép Gia Viễn là một trong những món ăn tinh túy, có hương vị đặc sắc bậc nhất Ninh Bình. Mắm tép không chỉ được ăn trực tiếp mà còn có thể chế biến thành nhiều món ngon khác, bỏ xa các cao lương mỹ vị làm nhiều thực khách mê mẩn. Vì vậy, du khách hãy thử thưởng thức mắm tép đặc sản khi có dịp đến với Ninh Bình nhé.
Nguồn: Phố cổ Hoa Lư
